ကင်ဆာသည် လူဦးရေတွင် အဖြစ်အများဆုံး နာတာရှည်ရောဂါများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ကူးစက်ရောဂါနှင့် အခြားအဖြစ်များသောရောဂါများ ပိုမိုကုသနိုင်သော သက်ကြီးရွယ်အိုလူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ခေတ်ရေစီးကြောင်းနှင့် ကိုက်ညီပါသည်။ ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် တွေ့ရလေ့ရှိသော အသက်အရွယ်နှင့်ဆိုင်သော ရောဂါများ တိုးလာပါသည်။

ယနေ့ခေတ်တွင် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ တိုးတက်မှုများက ကျွန်ုပ်တို့ကို သိရှိစေပါသည်။ ကင်ဆာသည် အမျိုးမျိုးသော ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများအတွင်းရှိ ဆဲလ်များ ဗီဇပြောင်းလဲခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ဆဲလ်များသည် ဆက်လက်ကြီးထွားခြင်း သို့မဟုတ် ပျံ့နှံ့သွားပြီး ကင်ဆာဖြစ်လာသည်အထိ ၎င်းတို့၏ အပြုအမူကို ပြောင်းလဲစေသည်။ မျိုးရိုးဗီဇကို ကုဒ်သွင်းသည့် လက်ရှိနည်းပညာ ၎င်းသည် ကင်ဆာဖြစ်စေသော မျိုးဗီဇအမျိုးမျိုး၏ ပြောင်းလဲမှုပုံစံများကို သိရှိနိုင်ပြီး ၎င်းတို့အား ပစ်မှတ်ထားကုသခြင်း (Targeted Therapy) ဖြင့် ကင်ဆာဖြစ်စေသော ဗီဇများကို ပစ်မှတ်ထားသည့် ဆေးဝါးများဖြင့် ကုသရန် နည်းလမ်းများကို ရှာဖွေစေသည်။ 

ကင်ဆာအမျိုးအစားများစွာသည် ရောဂါရှာဖွေဖော်ထုတ်ရန်နှင့် စံချိန်စံညွှန်းသတ်မှတ်ထားသော လူနာစောင့်ရှောက်မှုပေးရန် အတွက် Precision Medicine ၏ အခြေခံမူများကို စတင်မှီခိုလာကြသည် ။ ကုသမှုအတွက် ဆေးဝါးကို အချိန်မီရွေးချယ်နိုင်စေပါသည်။ ကုသမှုရလဒ်ကောင်းများပေးသည်။ လူနာသည် သက်သာပျောက်ကင်းပြီး ပုံမှန်အခြေအနေသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိနိုင်ပါသည်။ ရင်သား၊ အဆုတ်နှင့် အူမကြီးကင်ဆာဟု ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသော လူနာများမှ ကင်ဆာအသားစယူခြင်းတွင် ပုံမှန်မဟုတ်သော မျိုးဗီဇများကို စစ်ဆေးခြင်း။ ပုံမှန်မဟုတ်သော မျိုးရိုးဗီဇ၏ နေရာတွင်ရှိသော ကုသမှုကို ရွေးချယ်ရန်။ စမ်းသပ်မှုအရ ထိရောက်မှုမရှိကြောင်း ဖော်ပြသော ဆေးဝါးအချို့ကို ရှောင်ပါ။ ရောဂါရှာဖွေရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေရန် ပုံမှန်မဟုတ်သော မျိုးဗီဇရှာဖွေတွေ့ရှိမှု ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ၎င်းသည် တိကျသောပစ်မှတ်များဖြင့် မူးယစ်ဆေးဝါးအသစ်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ရလဒ်အနေဖြင့် ကင်ဆာဆေးများဖြင့် ကုသခြင်းသည် ပိုမိုကောင်းမွန်သော တုံ့ပြန်မှုရှိသည်။ ကင်ဆာအမျိုးအစားအမျိုးမျိုးကို တိုက်ဖျက်သည့် ဆေးဝါးအုပ်စုသစ်များ စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာသည်။

မျိုးရိုးလိုက်ကင်ဆာ အရင်သိပါ။ ကုသနိုင်ပါတယ်။ တားဆီးနိုင်ပါတယ်။

လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀ နှစ်လောက်က ပြန်တွေးကြည့်တော့ တစ်ကမ္ဘာလုံးက သတင်းတွေ ထွက်လာတယ်။ နာမည်ကျော် မင်းသား Angelina Jolie သည် 2013 ခုနှစ်တွင် New York Times တွင် ရင်သားဖြတ်ထုတ်ရန် ဆုံးဖြတ်လိုက်ကြောင်း ကြေညာသောအခါ၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတို့သည် အနာဂတ်တွင် ရင်သားကင်ဆာ ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ အလွန်မြင့်မားကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤသတင်းသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ရင်သားကင်ဆာနှင့် မျိုးရိုးလိုက်ကင်ဆာများကို စိတ်ဝင်စားမှု တိုးလာစေခဲ့သည်။

ရင်သားကင်ဆာသည် အမျိုးသမီးများတွင် အဖြစ်အများဆုံး ကင်ဆာဖြစ်သည်။ အနောက်နိုင်ငံတွေရဲ့ လေ့လာမှုတစ်ခုက တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ ကျွန်ုပ်တို့နိုင်ငံတွင် ဤကင်ဆာအမျိုးအစားဖြစ်ပွားမှုနည်းပါးသော်လည်း ပျမ်းမျှအမျိုးသမီးတစ်ဦးသည် ၎င်း၏တစ်သက်တာတွင် ရင်သားကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေ 10 ရာခိုင်နှုန်းအထိ မြင့်မားပါသည်။ လောလောဆယ် စောင့်ကြည့်ခြင်း၊ အာရုံစိုက်ခြင်းနှင့် စောစီးစွာ စစ်ဆေးခြင်းအပြင် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ကုသခြင်းအတွက် ကမ်ပိန်းတစ်ခုရှိသော်လည်း ၎င်းသည် ဆက်လက်တိုးလာနေပါသည်။ ရင်သားကင်ဆာသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အမျိုးသမီးများတွင် ကင်ဆာရောဂါများကြားတွင် သေဆုံးမှု နံပါတ် ( ၁) အဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေပါသည်။

ရင်သားကင်ဆာသည် မျိုးရိုးလိုက်သောကင်ဆာ၏ နမူနာကောင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ရင်သားကင်ဆာသည် သာမန်လူများတွင် အဖြစ်များသော်လည်း၊ ပြီးတော့ အားလုံးနီးပါးက တစ်ယောက်ထဲပဲ တွေ့တယ်။ မကူးစက်နိုင်သောရောဂါ (Sporadic Cancer) သည် လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ်များစွာအတွင်း ဆေးသိပ္ပံပညာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ အဲဒါကို သိပါစေ။ အချို့သော ဝေဒနာရှင်များသည် မျိုးရိုးလိုက်သော ကင်ဆာကြောင့် ဖြစ်သော မိဘများ မှ ကလေးသို့ ကူးစက်နိုင်သော မျိုးရိုး ကင်ဆာ (Hereditary Cancer) များ သည် ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ရင်သားကင်ဆာ ဝေဒနာရှင် များ၏ 5-10 % သည် မျိုးရိုးဗီဇ ကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ခန့်မှန်း ရပါသည်။ ဆရာဝန်များသည် ဤရောဂါများကို ပိုမိုလွယ်ကူစွာ တွေးတောဆင်ခြင်နိုင်စေရန် ကူညီပေးသည့် ပုံပြင်များစွာရှိပြီး သာမန်လူများထက် အသက်ငယ်သော ရင်သားကင်ဆာဝေဒနာရှင်များကို ရှာဖွေခြင်းအပါအဝင် အသက် 50 နှစ်အောက်အရွယ်တွင် ရင်သားကင်ဆာရှိခြင်း ၊ ရင်သားရှိနေကြောင်း တွေ့ရှိခြင်း၊ နှစ်ဖက် လုံးတွင် ကင်ဆာ ၊ ရင်သားကင်ဆာ တွေ့ရှိခြင်း။ အမျိုးသားများတွင် ရင်သားကင်ဆာတွေ့ရှိမှု နှင့် လူတစ်ဦးတည်းတွင် သားဥအိမ်ကင်ဆာ ၊ မိသားစုတွင် လူများစွာတွင် ကင်ဆာရာဇဝင်ရှိခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထိုသို့သော ရာဇဝင်ရှိသော လူနာများတွင် မျိုးရိုးဗီဇရောဂါ အမြဲရှိနေရမည်ဟု မဆိုလိုပါ။ ဒါပေမယ့် ဒါဟာ ရှုထောင့်ရဲ့ အစပါပဲ။ ရောဂါအမည်တပ်ပါ။ လူနာနှင့် မိသားစုအကျိုးအတွက် စောစီးစွာ ကုသမှုခံယူပါ။ 

မျိုးရိုးလိုက်သောရင်သားနှင့် သားအိမ်ကင်ဆာ

ရင်သားကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေကို မြင့်တက်စေသော မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ရောဂါများစွာရှိပါသည်။ ဒါပေမယ့် အဖြစ်များဆုံးသော အရေးကြီးတဲ့ အကြောင်းအရင်းကတော့ ရောဂါဖြစ်ပါတယ်။ ၎င်းတို့တွင် BRCA 1 (BRCA1) နှင့် BRCA 2 (BRCA2) ဟုခေါ်သော မျိုးရိုးဗီဇ များ ဗီဇများ ဗီဇ များ ဗီဇများ ဗီဇများ ဗီဇပြောင်းလဲမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော မျိုးရိုးလိုက် ရင်သားနှင့် သားဥအိမ်ကင်ဆာ ( HBOC ) တို့ ပါဝင်ပါသည် ။) အဆိုပါ ဗီဇနှစ်မျိုးလုံးတွင် ဗီဇများ ဗီဇပြောင်းလဲခြင်း တွေ့ရှိရသူများသည် ရင်သားကြီးထွားရန် အန္တရာယ် ပိုများသည်။ သားအိမ်ကင်ဆာ။ အသက်ကြီးလာသည်နှင့်အမျှ အန္တရာယ်လည်း ပိုများလာသည်။ သန္ဓေပြောင်းလဲခြင်းရှိသော အမျိုးသမီးများသည် ၎င်းတို့၏ ဘဝတစ်သက်တာ တစ်ချိန်ချိန်တွင် ရင်သားကင်ဆာ ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ 80 ရာခိုင်နှုန်းရှိကြောင်း ခန့်မှန်းထားသည်။ သားအိမ်ကင်ဆာ ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ 50 ရာခိုင်နှုန်းဝန်းကျင် နည်းပါးနိုင်သော်လည်း ယေဘူယျလူဦးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အလွန်မြင့်မားဆဲဖြစ်သည်။ ဤဗီဇပြောင်းလဲမှုသည် အမျိုးသားများတွင် ရင်သားကင်ဆာဖြစ်စေသော အဓိကအကြောင်းရင်းတစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။ လက်ရှိတွင်၊ BRCA 1 နှင့် BRCA 2 မျိုးဗီဇများတွင် ဗီဇပြောင်းလဲမှုများကို ကုန်ကျစရိတ်သက်သာစွာဖြင့် စမ်းသပ်နိုင်ပါသည်။ ၎င်းတို့နှင့် ၎င်းတို့၏ မိသားစုဝင်များ သည် မျိုးရိုးလိုက်သော ရင်သားကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ချေ ရှိသည် ဟူသော ညွှန်ပြချက်များ သို့မဟုတ် သံသယများ ရှိသူများ။ စမ်းသပ်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ အကြံဉာဏ်ရယူရန် ကျွမ်းကျင်သူဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်သင့်သည်။ 

လူတော်တော်များများ တွေးမိကောင်းမေးနိုင်သည်- မျိုးရိုးလိုက်သည့် ရင်သားကင်ဆာကို ရှာဖွေရန် အဘယ်ကြောင့် အာရုံစိုက်ရန် လိုအပ်သနည်းဟူသည့် အဖြေမှာ ဤရောဂါရှိသူများသည် ရင်သားကင်ဆာ ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ မြင့်မားကြောင်း သိရသည်။ အထူးသဖြင့် သာမန်လူထက် ငယ်သောအရွယ်တွင်ဖြစ်သည်။ သားအိမ်ကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေလည်း ရှိပါတယ်။ ထို့အပြင် မျိုးရိုးလိုက်သော ကင်ဆာဝေဒနာရှင်တစ်ဦးကို ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုသည် မျိုးရိုးဗီဇကို အမွေဆက်ခံပြီး လူနာကဲ့သို့ပင် ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေ မြင့်မားသော အခြားမိသားစုဝင်များကိုပါ သက်ရောက်မှုရှိသည်။ 

ကင်ဆာဟာ ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ ရောဂါဖြစ်နေပေမယ့်လည်း ကြောက်စရာကောင်းပြီး ဘယ်သူမှ မလိုလားပါဘူး။ သို့သော် စောင့်ကြည့်ခြင်းနှင့် စိစစ်ခြင်းများ ပုံမှန်လုပ်ဆောင်သည်။ ၎င်းသည် ကင်ဆာရောဂါကို အစောပိုင်းအဆင့်တွင် ဆရာဝန်များသိရှိနိုင်ရန် ကူညီပေးမည်ဖြစ်သည်။ ကုသမှုကို ပိုထိရောက်စေတယ်။ လုံးဝပျောက်ကင်းဖို့ အခွင့်အလမ်းရှိပါတယ်။ ဒါမှမဟုတ် ပြန်ဖြစ်နှုန်းက အများကြီးနည်းတယ်။ ထို့အပြင် လူနာ၏ မိသားစုဝင်များသည် ၎င်းတို့တွင် ကင်ဆာဖြစ်စေသော မျိုးရိုးဗီဇ ဗီဇပြောင်းလဲမှုရှိကြောင်း သိကြသည်။ ရင်သားနှင့် သားဥအိမ်နှစ်ခုလုံးကို ဖယ်ရှားရန် သင်ရွေးချယ်နိုင်သည်။ Angelina ကဲ့သို့ ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေကို လျှော့ချရန်။ ဂျိုလီသည် ခွဲစိတ်မှုခံယူရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး ၎င်းအား လူအများသိစေရန် ကြေညာခဲ့သည်။ စေ့စေ့စပ်စပ် စစ်ဆေးခြင်းနှင့် စောင့်ကြည့်ခြင်း၏ အရေးပါမှုကို လူ့အဖွဲ့အစည်း သတိပြုမိစေရန်။