ကင်ဆာရောဂါသည် လူအများစု၏စိတ်တွင် ကြောက်စရာကောင်းသောရောဂါဖြစ်သော်လည်း၊ ဒါပေမယ့် ပျောက်ကင်းအောင်ကုသနိုင်တဲ့ ကင်ဆာအမျိုးအစားများစွာရှိပါတယ်။ အရေးကြီးတာက ကင်ဆာရောဂါရှင် အများအပြား ရှိနေပါတယ်။ ဥရောပနှင့် အမေရိကကဲ့သို့သော ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် ကင်ဆာလူနာများ သေဆုံးမှုနှုန်း လျော့ကျသွားကြောင်း စစ်တမ်းရလဒ်များ ထွက်ပေါ်လာသည်။ ခေတ်မီသော ကင်ဆာကုသမှုနည်းပညာကြောင့် မျိုးရိုးဗီဇစစ်ဆေးခြင်းအပါအဝင် ကင်ဆာစစ်ဆေးခြင်းကိရိယာအမျိုးမျိုးတွင် တိုးတက်လာသည်။ ၎င်းသည် ဆဲလ်များ ပုံပျက်နေပြီး ကင်ဆာမဖြစ်မီတွင် ပုံမှန်မဟုတ်သော ဆဲလ်ဖွဲ့စည်းမှုများကို စောစီးစွာ သိရှိနိုင်စေသည်။ ထို့ကြောင့် ကုသရန် အခွင့်အလမ်းလည်း တိုးလာမည်။

ကင်ဆာစစ်ဆေးခြင်း။

ကင်ဆာစစ်ဆေးမှုသည် ရောဂါလက္ခဏာမပြသေးသူများတွင် ၎င်း၏အစောပိုင်းအဆင့်တွင် ကင်ဆာကိုရှာဖွေရန် တိုင်းတာမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကင်ဆာရောဂါကြောင့် သေဆုံးနှုန်းနှင့် သေဆုံးမှုနှုန်းကို လျှော့ချရန်ဖြစ်သည်။ သီးခြားကင်ဆာအတွက် စစ်ဆေးခြင်း (Screening for Specific Cancer) သည် ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ခြေ သို့မဟုတ် စိုးရိမ်နေသူများတွင် ကင်ဆာစစ်ဆေးရန်အတွက် လက်ခံပြီး အလွန်အသုံးဝင်သော နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ကင်ဆာရောဂါကို ကာကွယ်ရန် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ကင်ဆာရောဂါကို အစောပိုင်းအဆင့်တွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိပါက ကင်ဆာရောဂါဝေဒနာရှင်များအား မြင့်မားသောနှုန်းဖြင့် ကင်ဆာပျောက်ကင်းအောင် ကူညီပေးနိုင်ပြီး ကင်ဆာဝေဒနာရှင်များကို အသက်ရှည်ကျန်းမာစွာ နေထိုင်နိုင်စေမည်ဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) မှ စောစီးစွာ ရောဂါလက္ခဏာများ မတွေ့ရသော်လည်း ကင်ဆာရောဂါကို စစ်ဆေးရန် အကြံပြုထားသောကြောင့် မူမမှန်မှုများကို စောစီးစွာ သိရှိနိုင်ပြီး မှန်ကန်သော ကုသမှုကို ခံယူနိုင်စေရန် အကြံပြုထားသည်။ ထိရောက်ပြီး အချိန်မီ

7 အန္တရာယ်လက္ခဏာများ

ဆရာဝန်နှင့် ပြသသင့်သည့် အန္တရာယ်လက္ခဏာ ခုနစ်မျိုး ပါဝင်သည်-

1. သွေးများ သို့မဟုတ် မိန်းမကိုယ်မှ ဆင်းခြင်းကဲ့သို့သော ခန္ဓာကိုယ်မှ ပုံမှန်မဟုတ်သော အရာတစ်ခုခု ရှိနေပါသည်။
2. အဖု သို့မဟုတ် အဖုတစ်ခုသည် ခန္ဓာကိုယ်တစ်နေရာတွင် ပေါ်လာပြီး ပုံမှန်မဟုတ်စွာ လျင်မြန်စွာကြီးထွားလာသည်။
3. နာတာရှည်အနာများရှိသည်။
4. ပုံမှန်မဟုတ်သော သို့မဟုတ် ပြောင်းလဲသွားသော မစင်နှင့် ဆီးသွားခြင်း ရှိပါသည်။
5. အသံပြာခြင်း၊ နာတာရှည် ချောင်းဆိုးခြင်း။
6. အစာမျိုရခက်ခြင်း၊ အစာစားချင်စိတ် ဆုံးရှုံးခြင်း၊ ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း။
7. ပုံမှန်မဟုတ်သောကြီးထွားမှုကဲ့သို့သော ကြွက်နို့များ၊ မှဲ့များနှင့် မွေးရာပါ အမှတ်အသားများတွင် အပြောင်းအလဲများရှိပါသည်။

သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ

• အသက် ၂၁ နှစ်မှ ၆၅ နှစ်ကြား အမျိုးသမီးများသည် ပြင်းထန်မှုနှင့် သေဆုံးမှုနှုန်းကို လျှော့ချရန် ၃ နှစ်မှ ၅ နှစ်တစ်ကြိမ် သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ စစ်ဆေးသင့်သည်ဟု ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့မှ အကြံပြုထားသော လက်တွေ့ အထောက်အထားများ ရှိပါသည်။
  (Ref: IARC, 2005 and Sankaranarayanan et al., 2007)

• American Cancer Society မှ အကြံပြုသည်မှာ သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ ကာကွယ်ဆေးထိုးထားသော အမျိုးသမီးများသည် ကာကွယ်ဆေးမထိုးဖူးသော အမျိုးသမီးများကဲ့သို့ ရောဂါရှိမရှိ စစ်ဆေးသင့်သည်ဟု အကြံပြုထားသည်။
  (Ref: American Cancer Society 2015)

ဆီးကျိတ်ကင်ဆာ

• American Cancer Society သည် သွေးထဲတွင် PSA ကို စမ်းသပ်ခြင်း သို့မဟုတ် စအိုအတွင်း လက်ချောင်းကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် ဆီးကျိတ်ကင်ဆာကို စစ်ဆေးရန် အကြံပြုထားသည်။ အထူးသဖြင့် အသက် 45 နှစ်နှင့်အထက် အမျိုးသားများတွင်၊ အထူးသဖြင့် မိသားစုရာဇဝင်ရှိသူများ၊ (အဖေ သို့မဟုတ် အစ်ကို/အစ်ကို) သည် အသက် ၆၅ နှစ်မတိုင်မီ ဆီးကျိတ်ကင်ဆာရှိခဲ့သည်။

အဆုတ်ကင်ဆာ

• American Cancer Society မှ အကြံပြုထားသော ဆေးလိပ်အလွန်အကျွံသောက်သူများ (အသက် 30 နှစ်ကျော်*) နှင့် ဆေးလိပ်မသောက်သေးသူများ သို့မဟုတ် ဆေးလိပ်သောက်ဖူးသော်လည်း လွန်ခဲ့သည့် 15 နှစ်အတွင်း ဆေးလိပ်ဖြတ်ဖူးသူများ၊ အသက် 55 နှစ်နှင့်အထက် စစ်ဆေးမှုခံယူရန် အကြံပြုထားသည်။ အဆုတ်ကင်ဆာစစ်ထုတ် အတိအကျပြောရရင် ရင်ဘတ်ကို ကွန်ပြူတာဓာတ်မှန်ရိုက်နည်းကို နှစ်စဥ်ပြုလုပ်ပါတယ် (*အထုပ်အရေအတွက် – တစ်နှစ် = တစ်နေ့ကို စီးကရက်ဘူးအရေအတွက် X ဆေးလိပ်သောက်သည့်နှစ်အရေအတွက်)၊

အူမကြီးကင်ဆာနှင့် စအိုကင်ဆာ

American Cancer Society နှင့် National Cancer Institute တို့မှ အကြံပြုချက်များအရ အသက် 50 နှစ်နှင့်အထက် အမျိုးသမီးများနှင့် အမျိုးသားများသည် အစာအိမ်နှင့် အူလမ်းကြောင်း endoscopy (Sigmoidoscopy or Colonoscopy) ဖြင့် အနည်းဆုံး 5 နှစ်မှ 10 နှစ်တစ်ကြိမ် အူမကြီးနှင့် စအိုကင်ဆာကို စတင်စစ်ဆေးသင့်သည်။

အသည်းကင်ဆာ

ကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားကြောင်း ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ နာတာရှည် အသည်းရောင် C ပိုးဟာ အသည်းကင်ဆာဖြစ်စေတဲ့ အဓိကအကြောင်းအရင်းဖြစ်ပါတယ်။ ထို့ကြောင့် အသည်းရောင်အသားဝါ စီပိုး (Anti-HCV) ကို ခုခံနိုင်မှု စမ်းသပ်ခြင်း (Anti-HCV) ကို အသုံးပြု၍ အသည်းကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေကို အကဲဖြတ်ရန်၊

သားအိမ်ကင်ဆာ

လက်ရှိတွင်၊ သားအိမ်ကင်ဆာ၏အစောပိုင်းရောဂါရှာဖွေမှုတွင်အသုံးပြုရန်အတွက်သွေးလမ်းကြောင်းအတွင်းကင်ဆာအမှတ်အသား CA 12-5 နှင့် HE4 ကိုရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်းကို ဆေးခန်းမှလက်ခံထားသည်။ သာမန်အမျိုးသမီးများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက သားအိမ်ကင်ဆာရှိသော အမျိုးသမီးများ၏ 80 – 85% သည် CA 12-5 နှင့် HE4 အဆင့်များ မြင့်မားနေကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။