ဆီးကျိတ်ကင်ဆာ (Prostate Cancer) သည် အမျိုးသားများတွင် အဖြစ်များသော ကင်ဆာတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ စာရင်းဇယားတွေအရ တွေ့ရှိရပါတယ်။ 2014 ခုနှစ်တွင် ဆီးကျိတ်ကင်ဆာလူနာများ သေဆုံးမှုနှုန်းသည် အဆုတ်ကင်ဆာပြီးနောက် ဒုတိယဖြစ်သည်။ ဆီးကျိတ်ကင်ဆာလူနာအသစ် 200,000 ကျော်ရှိကြောင်း၊ သတိပေးချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ အမျိုးသားများသည် ဤရောဂါကို လျစ်လျူမရှုသင့်ပါ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အဆင့်မြင့်သော အဆင့်တွင် တွေ့ရှိပါက ကုသရန် ပိုမိုခက်ခဲနိုင်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။

ဆီးကျိတ်

ဆီးကျိတ် (Prostate Gland) သည် အမျိုးသားမျိုးပွားမှုနှင့် ဆီးစနစ်၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဆီးအိမ်၏ခြေရင်းတွင်တည်ရှိသည်။ ၎င်းကို ၂ ပိုင်းခွဲထားပြီး အလယ်တွင် ဆီးလမ်းကြောင်းရှိသည်။ ဆီးကျိတ်၏လုပ်ဆောင်ချက်သည် သုက်ရည် (Semen) တွင်ရှိသော ချောဆီ (Seminal Fluid) ကို ထုတ်လုပ်ပါ။

ဆီးကျိတ်ကင်ဆာ

ဆီးကျိတ်ကင်ဆာသည် ဆီးကျိတ်ဆဲလ်များ၏ ကွဲပြားမှုကို ထိန်းချုပ်ရာတွင် မူမမှန်မှုများရှိသည်။ ပုံမှန်မဟုတ်သော ဆဲလ်များ ပွားများလာသောအခါတွင် ပို၍စုဝေးလာသည်။ ဆီးကျိတ်ကင်ဆာသည် သက်ကြီးရွယ်အိုများတွင် တွေ့ရှိရပါသည်။အစောပိုင်းအဆင့်များတွင် ထင်ရှားသောလက္ခဏာများမတွေ့ရပါ။ ဒါပေမယ့် သိသာထင်ရှားတဲ့ လက္ခဏာတွေကတော့ ဆီးသွားခြင်းကို ပိတ်ဆို့ခြင်း။ ဆီးမသွားနိုင်ပါ။ သို့မဟုတ် ဆီးတွင် သွေးပါခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။

ဆီးကျိတ်ကင်ဆာအဆင့်

ဆီးကျိတ်ကင်ဆာ၏ အဆင့်များကို အဆင့် ၄ ဆင့် ခွဲခြားထားသည်။

• အဆင့် 1 : ကင်ဆာသည် ဆီးကျိတ်အတွင်းပိုင်းတွင် သေးငယ်သည်။ စအိုမှတဆင့် palpation ဖြင့်မတွေ့ပါ။
• အဆင့် 2 : ကင်ဆာသည် အလွန်ကြီးမားလာသဖြင့် စအိုပြွန်မှတဆင့် ခံစားနိုင်သည်။ ဒါပေမယ့်လည်း ဆီးကျိတ်ဂလင်းထဲမှာ
• အဆင့် 3- ကင်ဆာသည် ဆီးကျိတ်အပြင်ဘက် အနီးနားတစ်ရှူးများသို့ ပျံ့နှံ့သွားပါသည်။
• အဆင့် 4: ကင်ဆာသည် အနီးနားရှိ အင်္ဂါများသို့ ပျံ့နှံ့သွားသည်။ သို့မဟုတ် သွေးလမ်းကြောင်းနှင့် သွေးလှည့်ပတ်မှုစနစ်မှတဆင့် အခြားအင်္ဂါများသို့ ပျံ့နှံ့သွားပါသည်။အဖြစ်များဆုံးမှာ အရိုးနှင့် အဆုတ်များဖြစ်သည်။

အန္တရာယ်အချက်များ

• အသက်အရွယ် – ဆီးကျိတ်ကင်ဆာသည် ပျမ်းမျှအသက် ၆၅ နှစ်နှင့်အထက် အမျိုးသားများတွင် အဖြစ်အများဆုံးဖြစ်သည်။
• မိသားစုရာဇဝင် သင့်ဖခင်၊ အကိုကြီး သို့မဟုတ် ညီငယ်ကဲ့သို့သော သင့်မိသားစုတွင် တစ်စုံတစ်ဦးသည် ဆီးကျိတ်ကင်ဆာရှိနေပါက၊ ဆီးကျိတ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေကို တိုးမြင့်စေပါသည်။
• လူမျိုးရေးအရ လေ့လာတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဆီးကျိတ်ကင်ဆာသည် လူဖြူများထက် အာဖရိကတွင် ပိုအဖြစ်များသည်။ အာရှလူမျိုးများတွင် အဖြစ်နည်းပါသည်။

“ဆီးသွားရခက်ခြင်း။ ဆီးမသွားနိုင်ပါ။ သို့မဟုတ် အသက် ၆၅ နှစ်နှင့်အထက် အမျိုးသားများတွင် ဆီးထဲသွေးပါခြင်းသည် ဆီးကျိတ်ကင်ဆာ၏ သတိပေးလက္ခဏာဖြစ်နိုင်သည်။ ဒီလက္ခဏာတွေ ခံစားရပြီဆိုရင်တော့ ဆရာဝန်နဲ့ ချက်ချင်းပြသပြီး နောက်ထပ်ရောဂါလက္ခဏာတွေကို ခံယူသင့်ပါတယ်။ စောစောသိလေ ရောဂါပျောက်ကင်းနိုင်ခြေ ပိုများလေလေ… ဆီးကျိတ်ကင်ဆာကို မနှောင့်နှေးပါနဲ့။”

ရောဂါအမည်တပ်ခြင်း။

ဆီးကျိတ်ကင်ဆာရောဂါကို ဖော်ထုတ်နိုင်သည်

• ဆီးအိမ်နှင့် ဆီးကျိတ်ကိုကြည့်ရန် မှတ်တမ်းယူခြင်း၊ အန္တရာယ်အကဲဖြတ်ခြင်း၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးမှု၊ စအိုလမ်းကြောင်းစစ်ဆေးခြင်းနှင့် ဆီးအိမ်နှင့် ဆီးကျိတ်တို့ကို ကြည့်ရှုရန် လမ်းကြောင်းစစ်ဆေးခြင်း
• ဆီးကျိတ်ကင်ဆာ အမှတ်အသား (PSA) အတွက် သွေးစစ်ခြင်း (Prostatic Specific Antigen) အထူးသဖြင့် အသက် 45 နှစ်မှ 50 နှစ်ကြား လူနာများတွင် ဆီးကျိတ်ကင်ဆာ မိသားစု ရာဇဝင်ရှိ၍ ငယ်ရွယ်စဉ်ကတည်းက PSA တန်ဖိုးသည် မီလီလီတာလျှင် 10 nanograms ထက် ပိုနေပါက၊ သို့မဟုတ် မာကျောသော သို့မဟုတ် ကြမ်းတမ်းသော အဖုတစ်ခုတွေ့ရှိပါက မူမမှန်ဟု ယူဆနိုင်သည်။ နောက်ထပ်ရောဂါရှာဖွေရန်အတွက် အသားစဥ်စစ်ဆေးရန် လိုအပ်ပါသည်။
• Prostate Health Index (PHI) ( Prostate Health Index) လက်ရှိတွင် Prostate Health Index (PHI) သို့မဟုတ် Prostate Health Index ဟုခေါ်သော စမ်းသပ်နည်းကို တီထွင်လျှက်ရှိပါသည်။ ဒါဟာ ဆီးကျိတ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေရှိတဲ့ လူနာတွေကို စစ်ဆေးရာမှာ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုတစ်ခုပါ။ ပိုမိုကြည်လင်ပြတ်သားပြီး ပိုမိုယုံကြည်စိတ်ချရမှုရှိသော ဓာတ် ၃ မျိုး၏ ပေါင်းစပ်တန်ဖိုးများကို ရှာဖွေရန် လူနာ၏သွေးကိုဆွဲထုတ်ပြီးနောက် ၎င်းကို ဓါတ်ခွဲကိရိယာအစုံနှင့် အလိုအလျောက်ထောက်လှမ်းသည့်ကိရိယာကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် စမ်းသပ်နိုင်သည်- PSA၊ Free PSA နှင့် [-2]pro-PSA၊ 3.5 ကြိမ်အထိစမ်းသပ်ပါ။
• ဆီးကျိတ်အသားစဥ်စစ်ဆေးခြင်း။ ဆီးကျိတ်အနာကို တွေ့ရှိပါက ကင်ဆာဟု သံသယရှိနိုင်သည်။ ယေဘူယျအားဖြင့်၊ စစ်ဆေးရန်အတွက် ဧရိယာမှ အသားစယူစစ်ဆေးရန် အကြံပြုထားသည်။ ကင်ဆာဟုတ်မဟုတ် စစ်ဆေးရန်
• အပိုစာမေးပွဲ ဆီးကျိတ်နှင့် တင်ပါးဆုံတွင်း ဧရိယာရှိ သံလိုက်ပဲ့တင်ရိုက်ခတ်မှုပုံရိပ် (MRI) အပါအဝင် ရောဂါ၏ တိုးတက်မှု သို့မဟုတ် အဆင့်ကို အကဲဖြတ်ရန်၊ အဆုတ်နှင့် ဝမ်းဗိုက်ကို X-Ray သို့မဟုတ် CT စကင်န်ရိုက်ပါ။ Bone Scan ဖြင့် အရိုးစစ်ဆေးခြင်း။

ဆီးကျိတ်ကင်ဆာကို ကုသပါ။

ဆီးကျိတ်ကင်ဆာအတွက် ကုသမှုနည်းလမ်းများသည် ရောဂါအဆင့် (Staging) နှင့် အမျိုးမျိုးသော အန္တရာယ်အချက်များ (Risk Factors) အပါအဝင်-

• ခွဲစိတ်ကုသမှု
• ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံး (ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း)
• ဟော်မုန်းကုထုံး
• Chemotherapy ကုသမှု (ဓာတုကုထုံး)

ဆီးကျိတ်ကင်ဆာလူနာများကို ပြုစုစောင့်ရှောက်ခြင်း။

ဆီးကျိတ်ကင်ဆာကို ကုသရန် အဓိကသော့ချက်မှာ လူနာတစ်ဦးစီကို ရောဂါ၏အန္တရာယ်အဆင့်နှင့် ပြင်းထန်မှုအရ ကုသခြင်းဖြစ်သည်၊

• အန္တရာယ်နည်းသောအုပ်စု- သင့်လျော်သောကုသမှုသည် ဆီးကျိတ်အတွက် radical prostatectomy သို့မဟုတ် radiotherapy အပါအဝင် ဒေသဆိုင်ရာကုသမှုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဓာတ်ရောင်ခြည် (External Beam Irradiation) သို့မဟုတ် brachytherapy ဖြစ်နိုင်သည်။ Brachytherapy
• အလယ်အလတ်အန္တရာယ်ရှိသော လူနာအုပ်စု (Moderate Risk Group) နှင့် မြင့်မားသောအန္တရာယ်အုပ်စု (High Risk Group) တို့ကို သာ ကုသပေးသည့်အပြင် ဆီးကျိတ်၊ တင်ပါးဆုံတွင်းရှိ lymph node များကို ခွဲစိတ်ကုသခြင်း (Pelvic Lymph Node Dissection)၊ သို့မဟုတ် တင်ပါးဆုံတွင်းဧရိယာကို ဖုံးအုပ်ထားသော ဓာတ်ရောင်ခြည် (Pelvic Lymph Node Irradiation) သို့မဟုတ် စနစ်တစ်ခုလုံးအတွက် ကုသမှုအပါအဝင် အနီးနားဒေသများ (ဒေသဆိုင်ရာ ကုသမှု)၊ Systemic Treatment)) တွင် Testosterone လျှော့ချရန် ကုသမှု (Androgen Deprivation Therapy) သို့မဟုတ် ဓာတုကုထုံးကို အသုံးပြုခြင်း။ (Chemotherapy) လည်း ပါတယ်။
• အလွန်အဆင့်မြင့်သော အဆင့်တွင် ရှိနေသော လူနာအုပ်စု ခန္ဓာကိုယ် အထွေထွေ မကျန်းမာသော လူနာများ သို့ အမျိုးမျိုးသော ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများသို့ ပျံ့နှံ့သွားပါသည်။ ကုသမှုကနေ အလွယ်တကူ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိပါတယ်။ ကုသမှုလမ်းညွှန်ချက်များကို အဓိကအားဖြင့် လူနာ၏ဘဝအရည်အသွေးကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် အာရုံစိုက်ပါမည်။ ကုသခြင်းတွင် အထက်ဖော်ပြပါ ကုသမှုများနှင့်အတူ ရောဂါလက္ခဏာ ကုသခြင်း အမျိုးမျိုး ပါဝင်ပါသည်။ ၎င်းသည် ထိုအချိန်တွင် လူနာနှင့် မိသားစု၏ ရောဂါအခြေအနေ၊ ရောဂါလက္ခဏာများနှင့် လိုအပ်ချက်များအပေါ် မူတည်သည်။ သို့မဟုတ် Palliative Care ဟုခေါ်သည်။

“ဆီးကျိတ်ကင်ဆာလူနာများကို စစ်ဆေးခြင်း။ ဆီးကျိတ်ကင်ဆာကို ရောဂါရှာဖွေဖော်ထုတ်ရန် အစောပိုင်းအဆင့်တွင် ကင်ဆာကို ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်သည်။ ဒါမှ ကုသမှု ရလဒ်ကို ကောင်းမွန်စေမှာပါ။ ဆီးကျိတ်ကင်ဆာစစ်ဆေးခြင်းကို အသက် 40 မှ 45 နှစ်နှင့်အထက် အမျိုးသားများနှင့် ငယ်ရွယ်စဉ်တွင် ဆီးကျိတ်ကင်ဆာ၏ မိသားစုရာဇဝင်ရှိသူများကို အကြံပြုထားသည်။

အသက်ကြီးလာသည်နှင့်အမျှ အမျိုးသားများ၏ ခန္ဓာကိုယ်ကို ပုံမှန်စစ်ဆေးပါ။ ဆီးကျိတ်ကင်ဆာကို ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းနှင့် အချိန်မီကုသခြင်းဖြစ်ပါသည်။